O Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, δύο αντιδημοκρατικοί φιλόσοφοι, είναι οι κυριότερες πηγές μας για την κρητική και τη σπαρτιατική πολιτεία. Δωρικό φαινόμενο αποτελεί η «πολιτεία-στρατόπεδο» με τον ομαδικό τρόπο ζωής και αγωγής που μόνο στόχο είχε τη δημιουργία ανδρείων πολεμιστών. Θεμελιώδεις θεσμοί ήταν τα συσσίτια και τα γυμνάσια (στρατιωτικές ασκήσεις). Οι νέοι ζούσαν σε οργανωμένες ομάδες (αγέλαι στη Σπάρτη, βουαί στην Κρήτη). Η παιδεραστία, απότοκος της ομαδικής ζωής, τίθεται στην υπηρεσία της αγωγής των νέων. Και στις δύο πολιτείες απαγορευόταν η οινοποσία, συμπόσια δεν οργανώνονταν. Στο ίδιο αυστηρό πλαίσιο αγωγής, απαγορευόταν στους νέους η αποδημία, όπως και η κριτική σε νόμους και θεσμούς. Στη Σπάρτη η απαγόρευση αποδημίας συμπληρώνεται με την ξενηλασία. Σε τέτοιες κοινωνίες προφορικότητας, με κύριο μέλημα επιπλέον την ανάπτυξη του σώματος, γράμματα και ποίηση έρχονται δεύτερα: πρωτεύοντα ρόλο στην αγωγή παίζουν η μουσική και ο χορός. Λέγεται ότι πρώτοι οι Κρήτες χόρεψαν ένοπλους χορούς και λάτρευαν τον Δία ως χορευτή. Ο Πλάτωνας διακρίνει τον ένοπλο χορό σε πολεμικό (πυρρίχη), ομαδικό χορό όπως αυτός των Κουρητών, και ειρηνικό (εμμέλεια). Η χρήση της μουσικής δεν απέβλεπε μόνο στην ψυχαγωγία αλλά διευκόλυνε και την εκμάθηση. Με τον ήχο της βάδιζαν στη μάχη οι μεν Λακεδαιμόνιοι με αυλούς, οι δε Κρήτες με λύρες. Κρήτες και Σπαρτιάτες γνώριζαν γραφή και ανάγνωση. Στη Σπάρτη αναγνώριζαν την αξία του Ομήρου τον οποίο οι Κρήτες θεωρούσαν απλά «χαριτωμένο». Στις σχέσεις τους με τη Σπάρτη οφείλουν οι Κρήτες την εξοικείωσή τους με τον Τυρταίο.
Ενώ η Κρήτη είχε πρόβλημα υπερπληθυσμού, η Σπάρτη έπασχε από ολιγαριθμία. Το κρατικό μονοπώλιο της αγωγής των νέων άρχιζε από τη γέννησή τους, όταν τα νεογέννητα ελέγχονταν από δημόσια αρχή. Όποιο ήταν κακόμορφο κατέληγε στους Αποθέτες. Από τα επτά τους χρόνια τα παιδιά κατατάσσονταν σε ομάδες, ζούσαν, έπαιζαν και εργάζονταν μαζί. Η υπακοή στον Αρχηγό της ομάδας ήταν άσκηση πειθαρχίας. Όλη η ζωή τους ήταν η σκληρή σωματική άσκηση, η αντοχή στην πείνα και σε δοκιμασίες, όπως το μαστίγωμα στο βωμό της Άρτεμης Ορθίας, η άμιλλα, η εκμάθηση της προγονικής σοφίας σε στίχους ή σε πεζό λόγο. Από την έντονη αθλητική άσκηση δεν εξαιρούνταν τα κορίτσια.
Η αγωγή των νέων στη δωρική Κρήτη και Σπάρτη
27 Jun 2011
by vziampaka
- A
- A
- A