Κατά το θέρος του 1998, μου ανατέθηκε η συντήρηση της δεσποτικής εικόνας της Παναγίας Οδηγήτριας (140 x 80 εκ.), στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Άρτας. Η εικόνα έφερε παράσταση της Παναγίας με τον Χριστό, ζωγραφισμένη με την τεχνική της ελαιογραφίας επάνω σε ξύλο καρυδιάς, και χρονολογούνταν στο α΄ μισό του 20ού αιώνα.
Κατά τη διαδικασία της συντήρησης αποκαλύφθηκε παλαιότερο στρώμα ζωγραφικής του ίδιου θέματος, που εκτιμούμε ότι ανήκει στο τέλος του 17ου αιώνα. Ωστόσο, μεγαλύτερο ενδιαφέρον ακόμη παρουσίαζε μια άλλη παράσταση της Παναγίας Οδηγήτριας που αποκαλύφθηκε στην πίσω όψη της εικόνας και εκτιμούμε ότι τοποθετείται στον 14ο αιώνα. Πρόκειται λοιπόν για αμφιπρόσωπη εικόνα με το θέμα της Παναγίας και του Χριστού να κοσμεί και τις δύο πλευρές.
α. Μπροστινή όψη: Διενεργήθηκε ακτινογράφηση στην περιοχή των προσώπων της Παναγίας και του Χριστού και, στη συνέχεια, αφού εξετάστηκε η κατάσταση του παλαιότερου στρώματος ζωγραφικής αποφασίστηκε η αφαίρεση της επιζωγράφισης. Η εικόνα που αποκαλύφθηκε, η οποία σωζόταν στο μεγαλύτερο μέρος της έκτασής της, φέρει την επιγραφή Η ΟΔΗΓΗΤΡΙΑ και ανήκει στον εικονογραφικό τύπο της Θεοτόκου Madre della Consolazione, ενώ με βάση τα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά της μπορεί να χρονολογηθεί στα τέλη του 17ου αιώνα.
β. Πίσω όψη: Τμηματικά αφαιρέθηκε πρώτα το στρώμα της καφετιάς απόχρωσης λαδομπογιάς και το στρώμα του βερνικιού, και αποκαλύφθηκε μια παλαιότερη παράσταση της Παναγίας Οδηγήτριας. Πρόκειται για μία εξαιρετικής δεξιοτεχνίας βυζαντινή εικόνα, δουλεμένη με αυγοτέμπερα επάνω σε λινό ύφασμα και προετοιμασία από γύψο και σπάνιας τεχνικής χρυσοκονδυλιές. Το στρώμα του βερνικιού είχε αποκτήσει μια κοκκινωπή απόχρωση εξαιτίας της οξείδωσης. Η τεχνοτροπική ομοιότητα του έργου με θρησκευτικές εικόνες από τα εργαστήρια της
Θεσσαλονίκης, μας οδηγούν να χρονολογήσουμε την εικόνα στο α΄ μισό του 14ου αιώνα και να τη συνδέσουμε με το καλλιτεχνικό περιβάλλον της πρωτεύουσας της Βόρειας Ελλάδας.