Η αναζήτηση και/ή οι δοκιμασίες στις οποίες υποβάλλεται ο παραμυθιακός ήρωας προκειμένου να ολοκληρώσει την αφηγηματική του διαδρομή έως το, συνήθως, αίσιο τέλος του μαγικού παραμυθιού, αποτελούν δομικό στοιχείο της πλοκής των μαγικών παραμυθιών. Η ασθένεια ως δοκιμασία ή τιμωρία –συχνά σε συνδυασμό με την αναζήτηση του μαγικού κατά κανόνα φαρμάκου, που θα τη θεραπεύσει–, αποτελεί συχνή αφηγηματική επιλογή, προκειμένου να ολοκληρωθεί η πλοκή έως το αίσιο τέλος.
Οι ασθένειες των παραμυθιών δεν είναι ακριβώς συμπτωματικές, αλλά ανίατες, καταλαμβάνουν ολόκληρη την ύπαρξη του υποκειμένου και το οδηγούν αναπόφευκτα σε «κοινωνικό» αποκλεισμό: είτε πρόκειται για αρρώστιες της ψυχής, όπως η τρέλα και η θλίψη, είτε για σωματικές ανεπάρκειες, όπως η τυφλότητα και η στειρότητα, είτε για ανήκεστους τραυματισμούς, όπως ο ακρωτηριασμός, είτε για τα εκφυλιστικά γηρατειά και το θάνατο, είτε «απλά» για τη λέπρα. Σε άλλες περιπτώσεις πρόκειται για μαγικές δυσμορφίες, όπως το φύτρωμα των κεράτων ή ενός δέντρου στην καρδιά.
Τα φάρμακα και οι θεραπείες, πέρα από την πανάκεια του αθάνατου νερού, ποικίλλουν: ένα μαγικό μήλο ή κάποιο βότανο, η κατάλληλη μαγική ενέργεια ή η πρόκληση του γέλιου κάνουν πολύτιμο γιατρό τον παραμυθιακό ήρωα.
Σε αυτή την εργασία επιχειρείται μια πρώτη αποτύπωση των ασθενειών και των θεραπειών, που απαντώνται στο παραμύθι – ετυμολογικά παρηγορητικό και φάρμακο ψυχής το ίδιο.