Η ίδρυση των Ολυμπιακών αγώνων (776 π.Χ.) συνδέεται με τον Πέλοπα ή, συχνότερα, με τον Ηρακλή. Ιεροτελεστία και δευτερευόντως μόνο θέαμα, οι αγώνες απηχούν μιαν ανατολική θεολογία της γονιμότητας και της αέναης επιστροφής που εξαπλώθηκε στον ελλαδικό χώρο μέσω του κρητομυκηναϊκού συγκρητισμού. Η ελληνική λέξη ἥρως, που έχει κρητικές καταβολές και σημαίνει «δεσπότης», «κύριος», συνδέεται με την παράδοση ότι μόνο οι βασιλείς και οι πρίγκιπες ζουν μετά το θάνατο, όπως φαίνεται και στους αγώνες της Ίδας που έχουν σχέση με το θάνατο του παιδιού-βασιλιά. Έτσι εξηγείται γιατί δύο όροι-κλειδιά των ελληνικών αγώνων έχουν κρητική προέλευση: Ἄεθλος (αγώνας) και κτέρεα (κτερίσματα). Γύρω από έναν μεγάλο νεκρό οργανώνονται οι αγώνες στην Ολυμπία (Πέλοψ), στη Νεμέα (Οφέλτης), στα Ίσθμια (Μελικέρτης), στους Δελφούς (Πύθων). Στην αφετηρία τους οι αγώνες περιλάμβαναν χορικά δρώμενα που αναβίωναν τα πάθη του ήρωα και το θρήνο της ταφής, στα οποία οι μελετητές αναγνωρίζουν τις απαρχές της τραγωδίας. Η περιοδικότητα των αγώνων θυμίζει τα Ελευσίνια μυστήρια, στα οποία οι μυημένοι καλούνταν «μακάριοι» όπως και των αγώνων ο νικητής (ὄλβιος). Ο χρόνος θέσπισης των Ολυμπιακών αγώνων τους συνδέει με τα αριστοκρατικά πολιτεύματα των κυοφορούμενων πόλεων. Συνθέτοντας τη λειτουργία των αγώνων, διακρίνουμε τρία επίπεδα: α) οι αγώνες προϋποθέτουν «κανόνες παιχνιδιού», μακρόχρονη εξάσκηση και, για τους μουσικούς και ποιητικούς αγώνες, υψηλή καλλιέργεια, β) από την προσπάθεια των αγωνιζόμενων απορρέει μια θεία χάρη που φέρνει τον άνθρωπο κοντά στο υπερφυσικό, γ) με την εκεχειρία, οι αγώνες συμβάλλουν στην αρμονία. Οι ρωμαϊκοί αγώνες στηρίζονται σε ιταλικές και ετρουσκικές παραδόσεις, δέχθηκαν όμως και ελληνικές επιρροές. Δίνοντας έμφαση στο θέαμα, αναθέτουν ρόλο εκτελεστών σε περιθωριοποιημένα άτομα, μίμους και μονομάχους. Αναντίστοιχη προς τους ελληνικούς αγώνες είναι και η σημασία που αποδίδεται στο αίμα που χύνεται ιδίως στην πάλη των μονομάχων, είδος ανθρωποθυσίας. Αναζητήσαμε την ανθρωπολογική σύγκριση που θα εδραίωνε την άποψή μας στον αγώνα αντισφαίρισης στις προκολομβιανές κοινωνίες. Αυτό το εξεζητημένο παιχνίδι, στο οποίο μόνο οι ευγενείς είχαν δικαίωμα συμμετοχής, ενεργοποιεί όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και μας αποκαλύπτει τις κοσμικές του διαστάσεις. Όπως ο θρίαμβος ενός Ολυμπιονίκη παραμένει η νίκη του Πέλοπα, έτσι κι εδώ οι κινήσεις ανάγονται σε ένα χρόνο αρχέγονο, τον μόνο που μετράει.