Η κυρίως Ελλάδα, τα χρόνια της παρακμής ήταν πολύ διαφορετική από ό,τι ήταν στον Ε΄ και Δ΄ αιώνα π.Χ. Το όνομα Ελλάς είχε περιορισθεί σε μια μικρή περιοχή γύρω και πάνω από τη Λαμία και αυτό που σήμερα ονομάζουμε βυζαντινό κράτος, στα 1.100 περίπου χρόνια ύπαρξής του, έφερε το όνομα Ρωμαίων Βασιλεία ή Ρωμανία, οι δε κάτοικοί του λέγονταν Ρωμαίοι. Η επίσημη γλώσσα του κράτους ήταν η λατινική μέχρι και τον 4ο αιώνα, οπότε αρχίζει να υποχωρεί και αργότερα ο Ιουστινιανός αναγκάζεται να αναγνωρίσει την αρχαΐζουσα ελληνική ως γλώσσα της νομοθεσίας. Εξάλλου, το όνομα «Έλλην», μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού, ταυτίστηκε νοηματικά με το ειδωλολάτρης και μόλις τον 13ο αιώνα αρχίζει να μη θεωρείται υβριστικό, στα ανώτερα στρώματα του πληθυσμού του Βυζαντίου. Τον 14ο όμως αιώνα τα πράγματα αλλάζουν. Οι περισσότεροι διανοούμενοι ανακαλύπτουν και μελετούν με πάθος τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Συγχρόνως, σε όλα τα οικονομικά κέντρα, όπου υπάρχει εμπόριο, αρχίζει να σχηματίζεται ελληνική συνείδηση. Εκείνη λοιπόν την εποχή εμφανίζεται ένας φιλόσοφος, ο Γεώργιος Γεμιστός (1360-1450), άντρας πολυταξιδεμένος και μυημένος στην περσική αστρονομία και τον ζωροαστρισμό, ο οποίος παρουσιάζεται ως κεφαλή μιας μεταρρυθμιστικής κινήσεως και ως υπέρμαχος του ελληνικού «εθνικισμού». Βεβαίως οι ιδέες του Πλήθωνος δεν είχαν καμία απήχηση στην αυτοκρατορική Αυλή και τους φεουδάρχες, όμως προκάλεσαν την αντίδραση των μοναχών με πρωτοστατούντα τον Γεννάδιο Σχολάριο, ο οποίος έκαψε τα βιβλία του Γεμιστού, ως αθεϊστικά.
Αποτελεί πραγματικό εθνικό έπος ο αγώνας των επιστημόνων, αλχημιστών και μη, της εποχής της Τουρκοκρατίας, των Δασκάλων του Γένους, όπως έχουν μείνει στην καλλιεργήσουν την συνείδηση της ελληνικής του ταυτότητος. Έτσι, μαζί με την Φιλοσοφία και την Θεολογία, δίδασκαν στον λαό τη Φυσική, τα Μαθηματικά, τη Χημεία, τη Φυσική Ιστορία και τη Γεωγραφία ακόμα και μη θετικοί επιστήμονες, όπως ο εθνεγέρτης και εθνομάρτυς Ρήγας Βελεστινλής-Φεραίος (1757-1798).
Στο τέλος του 15ου αιώνα, ανατέλλει στην Ευρώπη η πνευματική αφύπνιση. Η φοβερή καταπίεση της πολιτικής και εκκλησιαστικής εξουσίας χαλάρωσε και οι αλχημιστές αρχίζουν να δουλεύουν στο φως της ημέρας, ενώ γίνονται πιο προσιτοί στους συγχρόνους τους, περιορίζοντας τον αριθμό των συμβόλων της Θείας και Ιεράς Τέχνης, και χρησιμοποιώντας την καθομιλουμένη αντί για την γλώσσα των κληρικών, την οποία χρησιμοποιούσαν μέχρι τότε, δηλαδή τα λατινικά. Είναι η εποχή όπου η Αλχημία κατακτά το ευρύ κοινό και τίθενται οι βάσεις της σύγχρονης επιστήμης. Βεβαίως, ο αριθμός των αληθινών μυημένων αλχημιστών παραμένει μικρός, καθώς εξακολουθούν να θεωρούν πως είναι επικίνδυνο να εμπιστεύονται την επιστήμη τους σε μεγάλο αριθμό ατόμων. Από την Αναγέννηση και εντεύθεν, η Αλχημία αντιμετωπίστηκε με κάποια δυσπιστία από τους επιστημονικούς κύκλους. Η εκατονταετία μεταξύ του 1550 και του 1650 σημειώνει το αποκορύφωμα της Αλχημίας στον Δυτικό κόσμο. Είναι η εποχή η οποία γέννησε τον Κέπλερ, τον Γαλιλαίο, τον Χάρβεϋ, τον Ντεκάρτ, τον Μπόυλ και τον μεγάλο Νεύτωνα, αλλά παράλληλα γέννησε και τον Ειρηναίο Φιλαλήθη (έργο του το μάλλον εκλαϊκευτικό Ερμητικό Μουσείο), ο οποίος δίνει μια φοβερή εικόνα της άθλιας μοίρας της οποίας μπορεί να τύχουν οι αλχημιστές.
Είναι αμφίβολο αν θα είχε υπάρξει η ευρωπαϊκή Αναγέννηση αλλά και οι θετικές επιστήμες, όπως τις ανέδειξαν άνδρες σαν τον Γαλιλαίο, τον Νεύτωνα και τόσοι άλλοι, αν δεν είχε κυριευθεί η Κωνσταντινούπολη από τους Τούρκους και δεν είχαν διασπαρεί τόσοι Έλληνες διανοούμενοι στην Ευρώπη της εποχής εκείνης, μεταφέροντας, αντί άλλων αποσκευών, το ελληνικό πνεύμα, την ελληνική επιστήμη. Ο πολιτικός θάνατος του Βυζαντίου δεν αφάνισε την πνευματική του αίγλη, η οποία κυριολεκτικά μεταλαμπαδεύτηκε από τους Βυζαντινούς λογίους σε όλη την Ευρώπη. Υπήρξε σωρεία ανθρώπων του πνεύματος, οι οποίοι αγωνίσθηκαν να λυτρώσουν με την διδασκαλία και τη διάδοση των επιστημών, το υπόδουλο ελληνικό έθνος, από την άγνοια, την πρόληψη και τη δεισιδαιμονία, αλλά και την Ευρώπη, από τα ζοφερά σκοτάδια του Μεσαίωνος. Πολλοί από αυτούς ήσαν αλχημιστές. Τέτοιοι πολυσχιδείς λόγιοι ήταν ο Κωνσταντίνος Λάσκαρης (1434-1501), λόγιος και διδάσκαλος των ελληνικών, αλλά και μαθηματικός, αστρονόμος και αλχημιστής, ο ιατρός και φυσικός φιλόσοφος, αλχημιστής Γεώργιος Αμιρούτσης (1402-1475), τα μέλη της οικογένειας Κορέσιο, Μιχαήλ, Ιωάννης και Γεώργιος, ο Θεόφιλος Κορυδαλεύς (1563-1646), γνωστός και ως Θεοδόσιος ο Αθηναίος, που θεωρείται ο σημαντικότερος Έλλην διανοούμενος του 16ου αιώνα. Ο Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρης ήταν υπέρμαχος του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και οραματιστής της δημιουργίας του ελληνικού έθνους. Σύγχρονος των παραπάνω ήταν και ο Λέων Αλλάτιος (1586-1669), ο πολυγραφότερος και πολυμαθέστερος Έλλην σοφός του 16ου αιώνα. Στη χορεία των μυημένων Χριστιανών Ορθοδόξων μοναχών, θα πρέπει να προστεθεί και ο Γεράσιμος Βλάχος (1607-1685). Πολύ γνωστός αλχημιστής στην εποχή του ήταν και ο Κωνσταντίνος Ροδοκανάκης (1635-1685) από τη Χίο. Από τους πλέον διασήμους Έλληνες της τότε διασποράς υπήρξε και ο γεννημένος στην Κέρκυρα Ευγένιος Βούλγαρης (1716-1806), πολυμαθέστατος, πολυσχιδής και πολυγραφότατος Έλληνας διανοούμενος του 18ου αιώνα, μύστης του «θαυμασίου έργου. Μαθητές του Βούλγαρη ήταν ο Ιώσηπος Μοισιόδαξ (1725-1800), ιερωμένος, πρωτοπόρος λόγιος και παιδαγωγός, ευρύτατης και σύγχρονης, για την εποχή του, μορφώσεως στην Φυσική, τη Χυμευτική και τα Μαθηματικά και ο λόγιος, φυσικομαθηματικός, ιατρός, κληρικός και δάσκαλος του Γένους, Νικηφόρος Θεοτόκης (1731-1801). Άλλος μυημένος από τον Βούλγαρη στο «Μέγα Έργο» ήταν ο Χριστόδουλος Παμπλέκης ο Ακαρνάν (1733-1793). Στην ομάδα των μυημένων δασκάλων του Γένους, που διέπλασε ο Βούλγαρης, ανήκε και ο Ιωάννης Πέζαρος-Δημητριάδης (1749-1806). Είναι ένας από τους πρώτους δασκάλους του Γένους που επεσήμανε ότι δεν μπορεί να υπάρξει σωστή διδασκαλία Φυσικής και Χυμίας, άνευ πειραμάτων. Επηρεασμένος από το έργο του Ευγενίου Βούλγαρη, χωρίς όμως να υπάρχει συγκεκριμένη μαρτυρία ότι διετέλεσε μαθητής του, ήταν ο Μιχαήλ Περδικάρης (1766-1828), ο οποίος ασχολήθηκε ενεργά με την Αλχημία. Η χορεία των Ελλήνων αλχημιστών επί Τουρκοκρατίας κλείνει με τον μεγάλο δάσκαλο του Γένους, Κωνσταντίνο Κούμα (1777-1836), από τους τελευταίους των μυστών του «Μεγάλου Έργου», του οποίου οι γνώσεις υπερέβαινον κατά πολύ την εποχή του. Γνώσεις οι οποίες εξεφράσθησαν το 1807 και άρχισαν να γίνονται αντιληπτές στην Φυσικοχημεία μόλις έναν αιώνα αργότερα.
Μας το υπενθυμίζει μία φράση του από τον τέταρτο τόμο της Σειράς: «Η ύλη είναι επ’ άπειρον διαιρετή, ήγουν ποτέ δεν δυνάμεθα να φθάσωμεν εις το τέλος της διαιρέσεως», κάτι αδιανόητο μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνος, όταν ο Ράδερφορντ διεπίστωσε ότι τα άτομα της ύλης αποτελούνται από άλλα μικρότερα στοιχεία (ηλεκτρόνια, πρωτόνια κ.ά.) και όταν μέχρι τις ημέρες μας, η διάσπασις και αυτών σε μικρότερα ακόμα σωματίδια, συνεχίζει να επαληθεύεται (εικ. 24).
Τον Σεπτέμβριο, στο CERN (Ευρωπαϊκό Oργανισμό Πυρηνικών Ερευνών), στη Γενεύη, συντελέστηκε το μεγαλύτερο πείραμα στην ιστορία της Κοσμολογίας. Απαιτήθησαν 14 χρόνια, με την συνεργασία περίπου 6.000 επιστημόνων, από 80 χώρες του κόσμου και μια δαπάνη 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να κατασκευασθεί ο Μεγάλος Επιταχυντής Πρωτονίων (Large Hadron Collider) ή LHC, ο οποίος προορίζεται να αποκωδικοποιήσει τη φύση του Σύμπαντος. O LHC, τιθέμενος σε λειτουργία, έχει ως αποστολή να ανιχνεύσει την ύπαρξη του υποατομικού στοιχείου μποζονίου ή άλλως «σωματιδίου του Θεού», που κατά την από το 1964 θεωρία του φυσικού Πήτερ Χιγκς του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, διαπερνά ολόκληρο το Σύμπαν και θεωρείται υπεύθυνο για την βαρύτητα και τη δημιουργία της μάζας. Εάν το μποζόνιο του Χιγκς ανιχνευθεί, ενδεχομένως θα λύσει το μυστήριο της δομής και λειτουργίας του Σύμπαντος, διότι αυτό είναι το μοναδικό από τα σωματίδια «καθιερωμένου προτύπου» που διαφεύγει ακόμα από τα όργανα παρατήρησης των φυσικών. Το «καθιερωμένο πρότυπο» υπήρξε ο θρίαμβος της Φυσικής της δεκαετίας του ’70, καθώς προέβλεψε επιτυχώς τα αποτελέσματα των επόμενων πειραμάτων ερεύνης του ενδοατομικού κόσμου και ερμήνευσε ό,τι γνωρίζουμε σήμερα για τα πλέον μικρά, κοινά, δομικά συστατικά της ύλης, επιβεβαιώνοντας την ρήση των αρχαίων Ελλήνων Αλχημιστών περί Μίας Πρώτης, αρχικής, υλικής ουσίας.