Στο πρόσωπο του Παντοκράτορα της Μονής Δαφνίου μια οριζόντια γραμμή διατρέχει το μέτωπο. Από το μέσον της γραμμής, στην προέκταση της μύτης, κατεβαίνει ένα σχεδόν δακρυόσχημο περίγραμμα ελαφρά διαπλατυσμένο στη βάση του. Στο μέσον της βάσης ζωγραφίζεται μικρό τρίγωνο που επαναλαμβάνεται ανάμεσα στα φρύδια. Σε σπάνιες περιπτώσεις, όπως στον Κωνσταντίνο του ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, το σύμβολο αποκτά τέτοια γεωμετρική σχηματοποίηση ώστε αποκλείει την πιθανότητα να πρόκειται περί ρυτίδας. Με μεγάλη σαφήνεια εμφανίζεται το σύμβολο αυτό στο μέτωπο του Αγίου Αββάκυρου στο άτριο της Βασιλικής της Santa Maria Antiqua, στο Forum της Ρώμης.
Το άρθρο διαπραγματεύεται το νόημα αυτού του σχήματος που συμβολίζει το Τρίτο Μάτι (μάτι της σοφίας) και το άνοιγμά του, που επιτυγχάνεται με ορισμένες τεχνικές αυτοσυγκέντρωσης. Το Τρίτο Μάτι, ερμητικό σύμβολο που παρατηρείται κυρίως στη μεσοβυζαντινή ελλαδική τέχνη και συχνότερα σε μοναστικά παρά σε εκκλησιαστικά μνημεία, παραπέμπει στο μυστικισμό και παρέχει ενδείξεις κοινωνικού και θεολογικού περιεχομένου.
Στην ιατρική το Τρίτο Μάτι είναι γνωστό ως ένας αδένας, ο κωνοειδής, που βρίσκεται βαθιά μέσα στον εγκέφαλο. Ο Descartes τον αναφέρει ως «έδρα της ψυχής».
Μια και σε άλλους πολιτισμούς (αιγυπτιακό, ινδικό, βουδιστικό κ.ά.) το εν λόγω σύμβολο έχει άμεση σχέση με την εσωτερική άσκηση, ενδέχεται στη βυζαντινή τέχνη να συσχετίζεται με κινήματα όπως ο χριστιανικός γνωστικισμός ή ο ησυχασμός.