Σε προδημοσίευση από το βιβλίο της Εισαγωγή στην τέχνη της ιταλικής Αναγέννησης, η συγγραφέας σχολιάζει τις δυο πρώτες περιόδους, την Πρωτοαναγέννηση ή Trecento (14ος αιώνας) και την Πρώιμη Αναγέννηση ή Quattrocento (15ος αιώνας). Η Αναγέννηση διάλεξε για παρελθόν της την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα. Πρόδρομος της Αρχαιολογίας θεωρείται ο Κυριακός της Αγκώνας, που επέδρασε σε συγγραφείς και καλλιτέχνες όπως ο μοναχός Φραντσέσκο Κολόννα από το Τρεβίζο (1433-1527), φερόμενος ως συγγραφέας της Υπνερωτομαχίας του Πολύφιλου, ερωτικής και «αρχαιολογικής» μυθιστορίας. Στην Πάδουα, ο Φελίτσε Φελιτσιάνο και ο Τζοβάνι Μαρκανόβα συνεχίζουν το έργο του Κυριακού. Ο φίλος τους Μαντένια οφείλει τον αρχαιολογικό του φανατισμό στον δάσκαλό του Σκουαρτσιόνε. Αντίθετα από την αρχαιολογική αναβίωση της αρχαιότητας στη βόρεια Ιταλία, στη Ρώμη η επανασύνδεση με το αρχαίο πνεύμα τον καιρό του Ραφαήλου και του Μιχαηλάγγελου είναι βαθύτερη και πιο οργανική. Στη Φλωρεντία, η αρχαιότητα που συνομιλεί με τη φιλοσοφία δίνει στην τέχνη πνευματικότερο χαρακτήρα. Στο δεύτερο μισό του Κουατροτσέντο το πάθος για τα ερείπια έχει καταλάβει σαν επιδημία όλη την Ιταλία. Στη Ρώμη μια σειρά από ουμανιστές πάπες επιδίδονται σε αναστηλωτικό έργο. Η αρχαιολογική έρευνα φέρνει στο φως τον Κορμό Μπελβεντέρε, τον Λαοκόοντα, ενώ το ανάκτορο του Μπελβεντέρε διαμορφώνεται για να στεγάσει τους θησαυρούς του Βατικανού.
Υπακούοντας στο σύνθημα του Βοκκάκιου, ο Τζότο (1266;-1337) αναδεικνύεται σε σύμβολο της επιστροφής στη φύση, όπως και ο Μαζάτσιο (1401-1428). Το αντι-σύνθημα του Πετράρχη «επιστροφή στους κλασικούς» βρίσκει γόνιμο έδαφος στη γλυπτική και την αρχιτεκτονική. Η φαινομενική αντινομία ανάμεσα στη μίμηση της φύσης και την έμπνευση από κλασικά πρότυπα αίρεται στην Κλασική Αναγέννηση.