Η Θράκη φημίζεται για μια εμμονή σε πρωτογενείς μορφές λατρείας όπου συχνά το χριστιανικό και το παγανιστικό συμπορεύονται. Μέρος από τα μυστήρια και τα όργια της διονυσιακής λατρείας αποτελούν το βαθύτερο υπόστρωμα δρώμενων όπως είναι ο Καλόγερος (ή Κούκερος, Χούχουτος, Σταχτάς, Μπέης, Κιοπέκμπεης) και, προπαντός, τα Αναστενάρια. Η λατρεία του «Θρακός ιππέως» μεταφέρθηκε στον καβαλάρη άγιο Γεώργιο που η γιορτή του συνδέεται με μαγικές ενέργειες. Το βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα διαποτίζει και την παραδοσιακή τέχνη. Στα χωριά Μεγάλο και Μικρό Ζαλούφι, στο ύψος του μετώπου οι γυναίκες τοποθετούσαν ιδιόρρυθμο κόσμημα, την πλιάτσικα. Στο πάνω μέρος καθεμιάς από τις πέντε της σειρές με φλουριά που συμβόλιζαν τα πέντε καρφιά της Σταύρωσης, υπήρχε χρυσός σταυρός με παράσταση του Εσταυρωμένου. Τη χρυσή πόρπη με την παράσταση Παναγίας ή Εσταυρωμένου, που στερέωνε το μαντίλι στην κορυφή αυτού του κεφαλόδεσμου, οι γυναίκες τη θεωρούσαν φυλακτικό. Στο Καβακλί, το στολίδι του κεφαλόδεσμου ήταν η μπάπκα πάνω στο μικρό φέσι, με τα φλουριά της τοποθετημένα σε σχήμα σταυρού. Μαρτυρείται και επιμετώπιο κόσμημα της ανατολικής Θράκης που στο επάνω κεντρικό σημείο του κατέληγε σε σταυρό.
Ακολουθεί η πρώτη δημοσίευση δώδεκα θρακιώτικων κοσμημάτων. Τα κοσμήματα του κορμιού περιλαμβάνουν τρία γιορντάνια–περιλαίμια, τρία εγκόλπια–φυλαχτά, ένα βραχιόλι και μια ζώνη, ενώ στον κεφαλόδεσμο ανήκουν τα κοσμήματα για το μέτωπο και τους κροτάφους και οι καρφίδες για τη στερέωση των κεφαλομάντιλων. Στα κοσμήματα απαντούν τα εξής θρησκευτικά θέματα: Φιλοξενία του Αβραάμ, Θεοτόκος Βρεφοκρατούσα (του τύπου της Βλαχερνίτισσας), Χριστός στο Σταυρό, Χριστός σε απεικονίσεις Ανάστασης, Γέννηση, Χριστός Παντοκράτορας, Χριστός ως αμνός, άγιος Στυλιανός, άγιος Κωνσταντίνος. Πέρα από την έντονη θρησκευτικότητα, τα κοσμήματα αυτά διακρίνονται για την αυστηρή ή οριζόντια συμμετρία τους, τη μετωπικότητα, την ενισχυτική επανάληψη του ίδιου θέματος που πολλαπλασιάζει τη δύναμή τους και για το συνδυασμό μαγικού, αποτρεπτικού και θρησκευτικού συμβόλου, γεγονός που προδίδει ότι η σχέση ανθρώπου και αντικειμένου είναι σχέση ψυχική, δηλαδή μαγική.