Γεωλογικά και ανθρωπολογικά στοιχεία συνηγορούν για τον εντοπισμό του Καιάδα 10 χλμ. έξω από τη Σπάρτη, στο δρόμο Σπάρτης-Καλαμάτας, στην έξοδο του χωριού Τρύπη. Θρυλική είναι η μορφή του Αριστομένη, ηγέτη των εξεγέρσεων των υποδουλωμένων Μεσσηνίων (5ος αιώνας π.Χ.), που κατάφερε να αποδράσει από τον Καιάδα όπου τον έριξαν οι Λακεδαιμόνιοι. Σε βάραθρο ρίχνονταν και στην Αθήνα οι κατάδικοι που είχαν θανατωθεί με το βασανιστήριο του «αποτυμπανισμού». Ο καταποντισμός ολόσωμων πτωμάτων σε βάραθρο ήταν η «εσχάτη των ποινών».
Ο Καιάδας χρησιμοποιήθηκε από τους Σπαρτιάτες κυρίως στη διάρκεια των Μεσσηνιακών πολέμων (8ος-5ος αιώνας π.Χ.) για τον καταποντισμό εχθρών αλλά και κοινών καταδίκων. Πρόκειται για σπηλαιοβάραθρο γεμάτο ανθρώπινο σκελετικό υλικό. Μεγάλη κατάπτωση βράχων στο εσωτερικό του ακολούθησε τον καταστρεπτικό σεισμό του 464 π.Χ. Τα οστά ανθρώπινων σκελετών πάνω σε πεσμένους ογκόλιθους μαρτυρούν είτε ότι ρίχτηκαν άνθρωποι και μετά το 464 π.Χ. ή ότι όσοι επέζησαν από το σεισμό προσπάθησαν να αναρριχηθούν προς την έξοδο αλλά δεν τα κατάφεραν. Άλλωστε, η έξοδος από το αρχικό στόμιο του βάραθρου με τα σχεδόν κατακόρυφα τοιχώματα αρνητικής κλίσης είναι εντελώς αδύνατη όχι μόνο για ανθρώπους αλλά και για ζώα.