Το προλογικό αυτό κείμενο διευκολύνει τον αναγνώστη στην κατανόηση του πρωτεύοντα ενοποιητικού ρόλου που διαδραμάτισαν οι Έλληνες στη διαμόρφωση της ιστορίας και της πολιτισμικής φυσιογνωμίας αυτού του Άξενου ή Εύξεινου κόσμου.
Εδώ, στα «μαύρα πέλαγα», οι αρχαίοι Έλληνες ήρθαν σε επαφή με φιλοπόλεμους και ιπποτρόφους νομάδες, κτηνοτρόφους απλοϊκούς και γεωργούς φιλήσυχους, άσχετους με τη θάλασσα και το εμπόριο, χωρίς πόλεις, χωρίς γραφή.
Οι μόνοι λαοί που μέσα στους αιώνες διατήρησαν την πολιτισμική τους ταυτότητα και ζουν μέχρι σήμερα στα παράλια και στα ενδότερα της ευξεινοποντιακής λεκάνης είναι οι δύο αρχαιότεροι: Έλληνες και Καυκάσιοι. Η ελληνική ήταν η μόνη γραπτή γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε από όλα τα έθνη ως τον 9ο αιώνα, με εξαίρεση τους Καυκάσιους που, τον 4ο αιώνα, όταν εκχριστιανίστηκαν, απέκτησαν δικό τους αλφάβητο. Τον εξελληνισμό των αρχαίων λαών κατά τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους ακολούθησε ο εκχριστιανισμός Χαζάρων, Βουλγάρων και Ρώσων (9ος-10ος αιώνας) από το Βυζάντιο, που επέβαλε στους νεοφώτιστους το δικό του σύστημα αξιών. Παρόμοια, η ναυτιλία και το εμπόριο ήταν αποκλειστικά στα χέρια αρχαίων Ελλήνων και Βυζαντινών ως το 1204, όταν εμφανίστηκαν οι Βενετοί. Ακόμη και ως υπήκοοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι Έλληνες μοιράστηκαν με τους Τούρκους την εμπορική ναυτιλία μέχρι το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα.
Το 1900, οι Έλληνες της Μαύρης Θάλασσας και της Προποντίδας έφταναν τα 3.000.000. Οι μισοί ζούσαν στις παραδοσιακές εστίες: ανατολική και βόρεια Θράκη, Βιθυνία, Παφλαγονία και Πόντο. Οι υπόλοιποι ζούσαν στις παραδοσιακές περιοχές της ελληνικήςδιασποράς: στο βόρειο τμήμα του Ευξείνου, από τον Δούναβη ως τον Καύκασο.