Αν μπορούσε να συμπληρώσει κανείς με τη φαντασία του τα ερείπια της Σαντορίνης, θα έβλεπε έναν εξωστρεφή, φιλειρηνικό λαό, πρόσχαρο, με υψηλό βιοτικό επίπεδο, με ζωηρή φαντασία και ελεύθερη έκφραση. Θα περπατούσε μέσα σε πολυσύχναστους, λιθόστρωτους δρόμους, θα συνωστιζόταν μπροστά στα μεγάλα παράθυρα των καταστημάτων. Θα απολάμβανε τα διακοσμητικά αγγεία πάνω στις ποδιές των παραθύρων, θα έβλεπε μέσα από τα παράθυρα των επάνω ορόφων τις πολύχρωμες τοιχογραφίες τους. Οι ανασκαφές της Θήρας που ξεκίνησε ο Σπ. Μαρινάτος και συνεχίζει ο Χ. Ντούμας, δεν έχουν ολοκληρωθεί. Η περιοχή της ανασκαφής που καλύπτει μόλις 10.000 τ.μ. απέχει 100 μ. από τη θάλασσα. Κοντά στο πιθανό προϊστορικό λιμάνι είναι συγκεντρωμένες οι ξεστές, μεγάλα και περίτεχνα «δημόσια» κτίρια, επενδεδυμένα εξωτερικά με λαξευτούς πωρόλιθους. Στη δεύτερη κατηγορία, στην οποία ανήκουν σχεδόν όλα τα κτιριακά συγκροτήματα και η Δυτική Οικία, οι τοίχοι είναι από κοινή αργολιθοδομή ενισχυμένη με ξυλοδεσιές. Η είσοδος σε μία από τις γωνίες του κτιρίου τονίζεται από μεγάλο άνοιγμα και προεξέχουσα ταινία από λαξευτούς πωρόλιθους αλλά και με βαρύ μονολιθικό κατώφλι. Διαβαίνοντάς το, βρίσκεται κανείς σε επιμήκη ορθογώνιο χώρο που περιλαμβάνει μικρό προθάλαμο και το κλιμακοστάσιο προς τους επάνω ορόφους. Κάθε ισόγειο ή ημιυπόγειο δωμάτιο έχει τουλάχιστον ένα παράθυρο προς το δρόμο. Στις ξεστές, οι τοίχοι του κλιμακοστάσιου διακοσμούνται με ωραιότατες τοιχογραφίες. Στο πρώτο σκαλί ανόδου προς τον όροφο, υπάρχει συνήθως δίφυλλη πόρτα. Τα κτίρια έχουν κατά κανόνα α΄ όροφο με ευέλικτη κάτοψη, χάρη στην ευρύτατη χρήση πηλότοιχων και πλινθότοιχων. Η αρχή της τοποθέτησης της πόρτας δίπλα σε γωνία τηρείται και στον όροφο. Οι πιο εντυπωσιακές εφαρμογές του πολύθυρου, στοιχείου της μινωικής αρχιτεκτονικής, βρέθηκαν στην Ξεστή 3, ενώ βλέπουμε τα πολυπαράθυρα, χαρακτηριστικά της θηραϊκής αρχιτεκτονικής, στο δωμάτιο του Ψαρά της Δυτικής Οικίας. Για τους άνω ορόφους και το δώμα δεν έχουμε ανασκαφικά δεδομένα. Στο ισόγειο της Ξεστής 3 βρέθηκε δεξαμενή καθαρμού και, στη Δυτική Οικία, εγκατάσταση αποχωρητηρίου. Οι τοιχογραφίες από το Ακρωτήρι έκλεψαν τις εντυπώσεις. Στη διακοσμητική χρωματική πανδαισία πρέπει να συνυπολογίσουμε τα δάπεδα από γκρίζες σχιστόπλακες και κόκκινο κονίαμα στους αρμούς αλλά και τα κιτρινόχρωμα ξύλα.