Η θέση των γυναικών στο Βυζάντιο συναρτάται με τον ηθικό κώδικα αξιών της Εκκλησίας και τους θεσμούς μιας πατριαρχικής κοινωνίας αλλά επηρεάζεται από την κοινωνική τάξη και τη ζωή στην πόλη ή την ύπαιθρο. Τα κορίτσια παντρεύονταν στα 12 ή τα 13 τους τον σύζυγο που είχε επιλέξει ο πατέρας. Μόνον ακραίες συμπεριφορές του συζύγου ήταν νόμιμες αιτίες διαζυγίου. Η γυναίκα γινόταν αρχηγός της οικογένειάς της μόνον όταν έμενε χήρα, αν και η σεξουαλική της ζωή έμπαινε από τότε σε επιτήρηση. Ενδεικτικά, το 1551 στη Χίο, οι χήρες που δεν ήθελαν να ξαναπαντρευτούν όφειλαν φόρο σεξουαλικής απραξίας, το λεγόμενο «αργομουνιάτικο». Σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας, όταν οι γυναίκες έβγαιναν από το σπίτι όφειλαν να ρίχνουν στο κεφάλι τους πέπλο που άφηνε ακάλυπτα μόνο τα μάτια και τη μύτη. Πέρα από το γάμο και την τεκνογονία, κοινωνικά αποδεκτή ήταν η αφιέρωση στον μοναχικό βίο και τη φιλανθρωπική δράση. Βιοποριστικά επαγγέλματα ήταν της υφάντριας και της πλέκτριας, της καλιγράφισσας, της μυρεψού, της εμπόρου, της αρτοποιού και της μανάβισσας. Υπήρχαν επίσης επαγγελματίες ιατροί, μαίες και ιατρόμαιες. Έγκλειστες γυναίκες στο Βυζάντιο ήταν οι τυφλές, οι τρελές, οι γριές, οι λεπρές και οι κοινωνικά ανίσχυρες (ορφανές, χήρες, λεχώνες και ξένες). Σε αυτές πρόσφεραν μόνιμο ή προσωρινό καταφύγιο τα πολυάριθμα ευαγή ιδρύματα της Εκκλησίας. Ο τάφος των φτωχών γυναικών, λακκοειδής, κεραμοσκεπής, ακτέριστος, οριοθετημένος με ακατέργαστους λίθους, δεν έχει ούτε μια επιτύμβια λέξη. Το κέλυφος της σιωπής έσπασαν κάποιες γυναίκες της ανώτατης τάξης που αποκτούσαν μόρφωση πέρα από τα κοινά στοιχειώδη γράμματα. Με την υμνογραφία ασχολήθηκαν η Θέκλα, η Θεοδοσία, η Κασσιανή και η Παλαιολογία μοναχή. Γυναίκες επιστολογράφους συναντάμε σπανιότατα. Εκείνες που διατηρούσαν αλληλογραφία με τον Θεόδωρο Στουδίτη ήταν μοναχές. Θεωρείται ότι γυναίκες όλων των τάξεων υπερασπίστηκαν την εικονολατρεία που δύο αυτοκράτειρες, η Ειρήνη το 787 και η Θεοδώρα το 843, αποκατέστησαν επίσημα. Στις παραστάσεις των γυναικών που τιμωρούνται στην Κόλαση, πέρα από τις αναμενόμενες περιπτώσεις της πόρνης, της μαυλίστρας, της μάγισσας κ.ά., εμφανίζεται και η γυναίκα που αρνείται να τεκνοποιήσει, η αποστρέφουσα τα νήπια.
Ο ρόλος των γυναικών στο Βυζάντιο
12 Jul 2011
by vziampaka
- A
- A
- A