Πάνω από 2.500 είναι τα αδημοσίευτα νεολιθικά ειδώλια από τη Θεσσαλία, ανατολική και δυτική, ευρήματα επιφανειακών κυρίως ερευνών. Από τα εκατοντάδες κεφάλια που έχουν ήδη μελετηθεί προκύπτει μια τυπολογία βασισμένη στη μορφολογία τους: διακρίνονται τα φυσιοκρατικά (Α) και τα σχηματοποιημένα (Β). Στα σχηματοποιημένα, το κεφάλι είναι απλά ένα τριγωνικό κομμάτι πηλού ή πέτρας. Στα φυσιοκρατικά, στοιχεία του ανθρώπινου κεφαλιού αποδίδονται, έστω και υπαινικτικά.
Τα φυσιοκρατικά κεφάλια είναι κυρίως πήλινα, τα σχηματοποιημένα είναι πήλινα και λίθινα. Τα πήλινα έχουν πλαστεί γύρω από κυλινδρικό, επιμήκη, πήλινο πυρήνα που πάνω του επικολλήθηκε το πρόσωπο. Χαμηλό ανάγλυφο ή εγχάραξη αποδίδουν τα χαρακτηριστικά του προσώπου με έμφαση στα μάτια και τη μύτη, και τα δύο επίθετα. Μικρή, οριζόντια σχισμή ζωγραφίζει το στόμα, τα αυτιά δεν θεωρείται απαραίτητο να δηλωθούν, οι κομμώσεις ενδέχεται να είναι περίτεχνες. Εννέα τύποι ξεχωρίζουν στα φυσιοκρατικά κεφάλια (Α1-9), δύο στα σχηματοποιημένα (Β1-2).
Η μελέτη αναδεικνύει την ιδιαιτερότητα των θεσσαλικών ειδωλίων στη νεολιθική Ελλάδα. Μάλιστα, η κατηγορία Α1 δεν απαντά πουθενά αλλού. Γυναίκες απεικονίζουν οι τύποι Α2 και Α3 που υπογραμμίζουν την κόμμωση. Με τον τύπο Α4 η φυσιοκρατία αγγίζει την αποκορύφωσή της. Εδώ ο ειδωλοπλάστης έχει αναπτύξει δεξιοτεχνία τέτοια που του επιτρέπει να φτιάχνει προσωπογραφίες.
Οι προχωρημένες φάσεις της Μέσης Νεολιθικής φαίνεται ότι αποτελούν την αφετηρία για σχηματοποίηση. Τα κεφάλια συνεχίζουν να αποδίδονται φυσιοκρατικά αλλά η μορφή γίνεται πιο στυλιζαρισμένη. Ο ειδωλοπλάστης διακοσμεί με χρώμα και εγχαράξεις όπως στην κεραμική. Τα κεφάλια από τη Νεότερη Νεολιθική είναι πολύ σχηματοποιημένα: τραπέζια, τρίγωνα, ελλείψεις αντικαθιστούν τα προσωπικά χαρακτηριστικά.
Πορτρέτα από τη νεολιθική Θεσσαλία
29 Jun 2011
by MaG3
- A
- A
- A