Η προγραμματισμένη πολιτισμική αποκέντρωση πέτυχε μιαν απρόσμενη άνθηση του επαρχιακού θεάτρου επειδή αναβιώνει το θεσμό των λαϊκών θεαμάτων και παραστατικών εθίμων που διαμορφώνουν τις πρωτοβάθμιες και τις πιο εξελιγμένες μορφές του παραδοσιακού λαϊκού θεάτρου
Μια απογραφή των μορφών του λαϊκού θεάτρου στην Ελλάδα πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους πρέπει να αρχίσει με τους αγερμούς, όταν όμιλοι παιδιών ή και ενηλίκων τραγουδούν από σπίτι σε σπίτι τα κάλαντα ή το κατάλληλο τραγούδι για τη μέρα. Οι φορείς του εθίμου περιφέρουν συμβολικά αντικείμενα, κάνουν συμβολικές, μαγικές και μιμητικές πράξεις. Σε ένα τέτοιο εθιμικό υπόστρωμα βρίσκουμε τις ρίζες του λαϊκού θεάτρου. Με τις μεταμφιέσεις η θεατρικότητα γίνεται φανερή και, όταν αυτές είναι ανθρωπομορφικές, διαμορφώνονται οι πρώτοι ρόλοι, παρμένοι από την κοινωνική πραγματικότητα του χωριού. Το λαϊκό θέατρο ολοκληρώνεται όταν προστίθεται ο αυτοσχεδιασμένος διάλογος. Πλάι στις μορφές που έχουν εθιμική δέσμευση υπάρχουν και άλλες πιο ελεύθερες, όπως οι παραστάσεις του αστικού καρναβαλιού ή των λαϊκών παραλλαγών της «Ερωφίλης», η «γκιόστρα» των Επτανήσων, το δεύτερο μέρος του «Ερωτόκριτου» με τα κονταροχτυπήματα, παράσταση που γίνεται στο πλαίσιο των ζακυνθινών «ομιλιών». Ξεχωριστή θέση έχουν ο Φασουλής κι ο Καραγκιόζης. Οι εκπληκτικές επιτυχίες του θεάτρου σκιών ανάγκασαν τον ιταλοφερμένο Φασουλή να υποχωρήσει γύρω στο 1900. Ο ανατολίτικος Καραγκιόζης εξελληνίστηκε αρχικά γύρω στο 1880 στην Ήπειρο όπου πρωταγωνίστησε σε ηρωικές παραστάσεις με θέματα από το 1821, τον Μεγαλέξαντρο κ.ά. Μια δεκαετία αργότερα ο Μίμαρος στην Πάτρα θα δημιουργήσει το γνωστό θίασο τύπων αντιπροσωπευτικών ενός ευρέος φάσματος της ελληνικής κοινωνίας. Με τη μαζική συμμετοχή αλλά και την κοινωνική λειτουργικότητα του Καραγκιόζη το ελληνικό λαϊκό θέατρο έφτασε στο αποκορύφωμά του.