Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να εξετάσουμε με ποιους τρόπους και ποιους λόγους η διαχρονική προσέγγιση και η χρήση ιστορικών αναφορών μπορεί να συμβάλει στην κριτική ανασκόπηση και την ερμηνευτική προσέγγιση της διαδικασίας και των αποτελεσμάτων του μεταρρυθμιστικού εγχειρήματος στο χώρο των ψυχιατρικών υπηρεσιών. Προσεγγίζουμε την ιστορία ως καταλύτη στην κατανόηση και την αλλαγή του παρόντος στη διαδικασία της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Η υπόθεσή μας δεν στηρίζεται σε μια ισοπεδωτική κριτική για το όλο μεταρρυθμιστικό εγχείρημα, ούτε σ’ έναν ατέρμονο σχετικισμό, αλλά στη θέση ότι με μια νηφάλια απόσταση από ιδεολογικές παραμορφώσεις της πραγματικότητας, αναγνωρίζουμε διαφορετικές μορφές και επίπεδα ανάλυσης, προκειμένου να νοηματοδοτηθούν με επάρκεια. Γίνεται διαχρονική προσέγγιση από την αρχαιότητα, την εποχή του Βυζαντίου και ως τη σύγχρονη μεταρρύθμιση των ψυχιατρικών υπηρεσιών. Η κριτική ανάγνωση αυτών των πηγών μάς οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η νέα ψυχιατρική μεταρρυθμιστική κουλτούρα, αν θέλει να συγκροτήσει μια άλλη επιστημολογική αντίληψη και πρακτική, οφείλει να παρατηρήσει με συστηματικό αναστοχασμό το παρελθόν μας και την αντιφατική ταυτότητά μας. Επιβάλλεται να συγκροτήσει μια νέα ιστορική αφήγηση στην εποχή του μετα-μοντερνισμού, ένα άλλο δίκτυο σημασιών. Η τοπική εμπειρία, η ανθρωπολογική παρατήρηση της καθημερινής ψυχιατρικής πράξης μπορεί να ερμηνεύσει όχι το πόσο αλλά το πώς και γιατί, εγγράφοντας το πάσχον υποκείμενο σε μια νέα συμβολική γεωγραφία αξιών και πολιτισμικών κωδίκων μιας νέας αντίληψης για την ψυχική νόσο και την ψυχική υγεία.