Δέκα φοιτητές του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, που είχαν επιλέξει το μάθημα «Αττικά Αγγεία και Οικονομία», και μια φοιτήτρια της Αρχιτεκτονικής του ΕΜΠ επισκέφθηκαν, υπό την επίβλεψη του Πάνου Βαλαβάνη, ένα κεραμικό εργαστήριο στο Μαρούσι. Ήταν το χειμερινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 1988-1989. Με το νου στραμμένο στα εργαστήρια της αρχαιότητας, αναζητούσαν στο μαρουσιώτικο εργαστήρι αγγειοπλαστικής κοινά στοιχεία αλλά και πληροφορίες σχετικές με θέματα δομής και λειτουργίας που θα φώτιζαν τις αντίστοιχες αρχαίες διαδικασίες. Η ομάδα κατέγραψε το εργαστήρι, απολίθωμα από το παρελθόν, «φωτογραφίζοντας» με κάθε λεπτομέρεια τη διαμόρφωση των χώρων του και τις λειτουργίες τους, την προμήθεια του πηλού, τα είδη και την προετοιμασία του, το πλάσιμο, τη διακόσμηση και το ψήσιμο των αγγείων. Για το ψήσιμο, το εργαστήριο χρησιμοποιούσε τον «παλιό» φούρνο και όχι τον ηλεκτρικό και, εκτός από την ηλεκτροκίνηση του τροχού, οι αλλαγές στην τεχνική ήταν μικρές και εξωτερικές.
Μια συνεχής πορεία της ελληνικής κεραμικής γίνεται αισθητή μέσα από ομοιότητες και αναλογίες. Ίσως επειδή ως τα μέσα του 20ού αιώνα, οπότε επικράτησαν τα φτηνά βιομηχανοποιημένα προϊόντα από γυαλί, μέταλλο και πλαστικό, ο πηλός υπήρξε το αδιαφιλονίκητο υλικό κατασκευής των χρηστικών ειδών.
Το γεγονός ότι η τέχνη του πηλού μαθαίνεται από τρυφερή ηλικία, όταν το παιδί επιστρατεύεται στην οικογενειακή βιοτεχνία, καθιστά το επάγγελμα κληρονομικό. Ανάλογα παραδείγματα διαδοχής έχουμε και από την αρχαιότητα: ο Εργότιμος (γύρω στο 570 π.Χ.) έχει ως διαδόχους το γιο του Εύχηρο και τον εγγονό του, ο σύγχρονός του Νέαρχος τα παιδιά του Τλήσονα και Εργοτέλη, ο Αμάσης το γιο του Κλεοφράδη (β΄ μισό 6ου ή αρχές 5ου αιώνα), ο Βάκχιος τους γιους του Βάκχιο και Κίττο που μεταναστεύουν από την Αθήνα στην Έφεσο.
Το εργαστήρι του Μαρουσιού ίδρυσε ο Ζανής Καλογήρου από τη Σίφνο, νησί διάσημο για τα κεραμικά του που ταξίδευαν σε όλο τον αιγαιακό χώρο. Σε όλο το Αιγαίο ταξίδευαν και οι Σιφνιοί, από την άνοιξη ως τα μέσα του φθινοπώρου, ως περιπλανώμενοι αγγειοπλάστες. Αντίστοιχη είναι η μετακίνηση των τεχνιτών στα χωριά του Μεσσηνιακού κόλπου και των «βεντεμάρων» από το Θραψανό του Ηρακλείου σε όλη την Κρήτη. Βέβαιο θεωρείται ότι περιπλανώμενοι ή μετανάστες αγγειοπλάστες υπήρχαν και στην αρχαιότητα, όπως π.χ. πιστεύεται για την ευβοϊκή και κυκλαδική παραγωγή αγγείων στα αρχαϊκά χρόνια.
Ένα αρχαίο εργαστήριο στην εποχή μας
29 Jun 2011
by vziampaka
- A
- A
- A