Οι ελληνικές κατοικίες, που προξενούν σήμερα έντονο ενδιαφέρον, δεν ενδιέφεραν πάντα τους αρχαιολόγους. Οι πρώτες ανασκαφές κατοικιών, στον 19ο αι., έμοιαζαν απογοητευτικές σε σχέση με αυτές της Πομπηίας. Ακόμη, οι αρχαιολόγοι αναζητούσαν πάντα το αντίστοιχο των ομηρικών παλατιών ή της μεγάλης κατοικίας με δυο αυλές για την οποία μιλά ο Βιτρούβιος. Η δημοσίευση των κατοικιών της Πριήνης, που χαρακτηρίστηκαν «με προστάδα», των ελληνιστικών κατοικιών της Δήλου, όπου η περίστυλη αυλή είναι συχνή, των κατοικιών της Ολύνθου, του τύπου «με παστάδα», αποτελούν πάντα σημεία αναφοράς, αλλά η συνεχής αύξηση του αριθμού των κατοικιών όλων των εποχών που έρχονται στο φως (από τη γεωμετρική έως και τη ρωμαϊκή αυτοκρατορική περίοδο) και όλων των διαστάσεων, σε όλες τις περιοχές του αρχαίου ελληνικού κόσμου, ανάγκασε κυρίως τους αρχαιολόγους να διαφοροποιήσουν τις μεθόδους της μελέτης. Τα αρχαία κείμενα έχασαν τη σημασία τους απέναντι στη λεπτομερή παρατήρηση των ευρημάτων του πεδίου. Είτε πρόκειται για ένα παλάτι είτε για μια ταπεινή κατοικία ενός χειρώνακτα, είτε για μια κατοικία με περίστυλη αυλή σε ένα οικοδομικό τετράγωνο είτε για μια απομονωμένη αγροικία, φτάνει πάντοτε η στιγμή όπου η αρχιτεκτονική ανάλυση δεν επαρκεί∙ για την κατανόηση της λειτουργίας των δωματίων και της καθημερινής ζωής των κατοίκων κανένα υλικό εύρημα, όσο μικρό κι αν είναι, δεν μπορεί να αγνοηθεί. Η αρχαιολογία της «ελληνικής κατοικίας» έγινε αυτή «της ζωής μέσα στις ελληνικές κατοικίες» και η κατοικία δεν μελετάται πλέον αυτή καθεαυτή, αλλά κυρίως για τους κατοίκους της, που ανήκουν σε όλες τις κοινωνικές τάξεις.