Η αρχαία Φωκίδα εκτείνεται ολόγυρα από τον Παρνασσό, από την κοιλάδα του Κηφισού ως τους δύο κόλπους της Αντίκυρας και του Κρισαίου (ή της Κίρρας). Στη Λίλαια ήταν οι πηγές του Κηφισού. Στη σημερινή πηγή της Αγίας Ελεούσας βρέθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη κρηναίου οικοδομήματος, λαξευμένα καθίσματα και βάθρα αγαλμάτων. Όχι μακριά, βρίσκονται τα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής του Αγίου Χριστόφορου και η μεσοβυζαντινή εκκλησία της Αγίας Ελεούσας. Στην επικράτεια του γειτονικού Έρωχου ανήκε αγροτικό ιερό αφιερωμένο στη Δήμητρα. Η Τιθορέα μοιράζεται με τη Λίλαια τα επιβλητικότερα τείχη της περιοχής και το «συνοικισμό» των φωκικών πόλεων που ακολούθησε την καταστροφή του Φιλίππου Β΄ (346 π.Χ.). Ο Νεών, οι Παραποτάμιοι και οι Πεδιείς, η Τριταία, η Λέδων έπαψαν να υπάρχουν ως ξεχωριστές πόλεις μετά το τέλος του Γ΄ Ιερού πολέμου. Μεγαλύτερη πόλη της Φωκίδας έγινε σιγά σιγά η Ελάτεια. Για τη Δαύλεια με την πολύ ισχυρή ακρόπολη οι πηγές αναφέρουν τις λατρείες της Αθηνάς Πολιάδος, της Σώτειρας Αρτέμιδος, του Σαράπιδος και του ήρωα Αρχηγέτη, ενώ βρέθηκαν ερείπια από τη βουλή των φωκικών πόλεων, το «Φωκικό».
Παράλληλα στο ρέμα του Πλατανιά, που σχηματίζουν οι απότομες πλαγιές του Ελικώνα, της Κίρφης και του Παρνασσού, ανηφορίζει η «Σχιστή οδός» με το μοιραίο για τον Λάιο και τον Οιδίποδα τρίστρατο. Η «Σχιστή οδός» οδηγούσε και τις Θυιάδες της Αττικής και της Βοιωτίας στις γιορτές του Διόνυσου στον Παρνασσό. Κοντά στο τρίστρατο βρισκόταν η αρχαία Άμβρυσσος. Ανηφορίζοντας τη Σχιστή οδό προς Δελφούς, μπαίνουμε στην «ιερή χώρα» όπου περνοδιαβαίνουν οι ακόλουθοι του Διόνυσου και του Απόλλωνα, οι τραγοπόδαροι σάτυροι και οι νύμφες του Παρνασσού.