Η Εθνική Πινακοθήκη διοργάνωσε έκθεση της δυτικοευρωπαϊκής της συλλογής (Ιούλιος-Οκτώβριος 1989), με 135 έργα από τον 14ο ως τον 20ό αιώνα. Η έκθεση θέτει σε δημιουργική αντιπαράθεση την ιταλική σχολή με την ολλανδική-φλαμανδική – από τον 16ο αιώνα και ύστερα. Ανάμεσά τους σεμνά εκπροσωπούνται η γερμανική και η γαλλική σχολή. Επισημαίνοντας πως μέρος των εκθεμάτων αποτέλεσε τον πρώτο πυρήνα έργων της Πινακοθήκης, η συγγραφέας επιχειρεί μια αναδρομή στο παρελθόν.
Η Πινακοθήκη ιδρύεται το 1841 και δωρητές της είναι συλλέκτες ιδιώτες και Έλληνες της διασποράς. Στόχος των δωρητών ήταν η προσφορά εποπτικού υλικού για το μάθημα της Ιστορίας της Τέχνης. Το 1878, το Πανεπιστήμιο παραχωρεί 44 πίνακες δυτικοευρωπαϊκών σχολών που είχαν και αυτοί προέλθει από δωρεές. Ο μεγάλος ευεργέτης ήταν ο Γεώργιος Αβέρωφ που δώρισε 76 έργα και άφησε στο Πολυτεχνείο κληροδότημα για την αγορά έργων εξαιρετικής αξίας. Το 1900, το «Μουσείο του Πολυτεχνείου» μετατρέπεται σε «Εθνική Πινακοθήκη» με 258 πίνακες και το 1910 γίνεται ανεξάρτητο ίδρυμα. Πρώτος διευθυντής υπήρξε ο Γ. Ιακωβίδης ενώ, από το 1910 και πέρα, με διευθυντή τον Ζαχαρία Παπαντωνίου η Πινακοθήκη αγοράζει έργα του Θεοτοκόπουλου, του Γύζη και προβάλλει το έργο του Παρθένη και, γενικά, την ελληνική σύγχρονη ζωγραφική. Η Πινακοθήκη ανοίγεται στο κοινό στη δεκαετία του 1950 όταν, χάρη στις προσπάθειες του Μαρίνου Καλλιγά και της Επιτροπής Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων, της παραχωρείται το Ζάππειο. Το 1954, η Πινακοθήκη συγχωνεύεται με το κληροδότημα Αλεξάνδρου Σούτζου που ως σήμερα χρηματοδοτεί τις αγορές της. Σημαντικοί δωρητές ήταν και οι Στέφανος Ξένος, Αικατερίνη και Θεόδωρος Ροδοκανάκης, Γρηγόριος Μαρασλής, Αλέξανδρος Χατζηαργύρης και Οδυσσέας Φωκάς. Από τις σημαντικότερες συλλογές δυτικοευρωπαϊκής ζωγραφικής, τουλάχιστον στον ευρύτερο βαλκανικό χώρο, περιλαμβάνει έργα των Giovanni-Battista Tiepolo, Θεοτοκόπουλου, Jacob Jordaens, Cecco del Caravaggio, Zanino di Pietro, Lorenzo και Domenico Veneziano, Luca Giordano, Gaetano Cusati, Francesco Solimena, Giovanni Ballone, Jan Breughel, Anthonis van Dyck, Cornelis Holstein, Willem van Mieris, Adriaen van der Werff. Στους επισκέπτες της η Πινακοθήκη προσφέρει την ολοκληρωμένη συνέχεια δυτικοευρωπαϊκής και ελληνικής τέχνης.