Τη μινωική θρησκεία καθορίζει ο βλαστικός / γονιμικός χαρακτήρας της. Ο συνδυασμός σπονδικής πρόχου και κλαδιών σε εικονιστικές παραστάσεις καλεί τη φύση να απαντήσει «συμπαθητικά», με βροχή, στο νερό που χύνεται από το σπονδικό αγγείο. Από τα παλαιοανακτορικά σφραγίσματα της Φαιστού (ΜΜ ΙΙ) και εξής, η σπονδική πρόχους εμφανίζεται στα χέρια δαιμονικών μορφών του τύπου Taurt. Ενσωματωμένη στην επίσημη λατρεία, η μαγική τελετουργία αναπτύσσεται στο κατατηξίτεχνο δαχτυλίδι από την Τίρυνθα (β΄ μισό 15ου αιώνα π.Χ.). Στις τελετουργίες της βλάστησης ανήκουν και οι Ιερογαμίες. Οι θεογαμίες με τις βλαστικές φεγγαροθεές, οι θνήσκουσες βλαστικές θεότητες, οι χοροί των Κουρήτων, ο ύμνος του Παλαικάστρου, όπως παραδίδονται από πηγές των ιστορικών χρόνων, ασφαλώς απηχούν στοιχεία της μινωικής θρησκείας.
Μαγικοθρησκευτικό τελετουργικό συνοδεύει τη θεμελίωση οικοδομημάτων κυρίως στις φάσεις ΜΜ ΙΙΙΒ-ΥΜ Ι. Για την προστασία ή την ιερή σήμανση προπαντός ανακτόρων φαίνεται ότι προορίζονταν τα χαραγμένα σε δόμους «τεκτονικά σημεία» (Mason’s Marks), όπως και επιγραφές Γραμμικής Α στην Κνωσό και στην έπαυλη της Αγίας Τριάδας.
Στους τελετουργικούς καθαρμούς, ιδιότητες εξαγνιστικές αποδίδονται στη φωτιά και το νερό. Τα πήλινα ανθρωπόμορφα και ζωόμορφα αναθήματα και τα ομοιώματα ανθρώπινων μελών που βρέθηκαν σε κατάλοιπα ιερών πυρών στα Ιερά Κορυφής δείχνουν ότι οι άνθρωποι προσέφευγαν εκεί για θέματα υγείας. Τη χρήση του νερού σε εξαγνιστικές ιεροπραξίες συνεπάγονται οι δεξαμενές καθαρμών.
Απαραίτητο συστατικό της μαγικής πράξης είναι ο λόγος. Η φήμη των μινωικών εξορκισμών έφθασε ως την Αίγυπτο. Στην Κρήτη ορισμένες επιγραφές σε Γραμμική Α θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «μαγικές ρήσεις». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εμφανίζουν η «σπονδική ρήση» (Libation Formula) σε τελετουργικά σκεύη, οι σπειροειδείς επιγραφές στο εσωτερικό πήλινων κυπέλλων από την Κνωσό και το περίφημο χρυσό δακτυλίδι από τάφο στο Μαυροσπήλιο της Κνωσού. Χαραγμένα σε σπειροειδή διάταξη στην κυκλική σφενδόνη, τα 19 συλλαβογράμματα χωρίς διαχωριστικά μοιάζουν με πολυσύλλαβη «μαγική» λέξη.
Στην Κρήτη τα πολυάριθμα περίαπτα είναι ασφαλώς φυλαχτά. Τη μεγαλύτερη ομάδα (ΠΜ ΙΙ-ΜΜ Ι) απαρτίζουν τα μινωικά φυλαχτά σε σχήμα ποδιού. Ξεχωριστό είναι το χρυσό περίαπτο από τάφο της Αγίας Τριάδας με την πρωτοφανή συσσώρευση επίθετων συμβόλων πάνω στον καρδιόσχημο πυρήνα του: φίδι, σκορπιός, αράχνη, παλάμη και ένα ακόμη, δυσερμήνευτο. Τα τρία επιβλαβή ζώα προστάτευαν αυτόν που τα φορούσε καθώς τα όμοια απωθούν τα όμοια.
Στοιχεία μαγείας στη μινωική Κρήτη
25 Jun 2011
by Archaeology Newsroom
- A
- A
- A