Τα σπήλαια, ανάλογα με το πώς σχηματίστηκαν και πως εξελίχθηκαν, διακρίνονται σε α) ηφαιστειογενή, κοραλλιογενή και σε τόφους ή β) αιολικά. Τα τεκτονικά και τα καρστικά διαιρούνται σε οριζόντια, κατακόρυφα, λιμναία και ενάλια. Η Ελλάδα, χώρα καρστική (κατά το 65% καλύπτεται από ασβεστολιθικά πετρώματα), έχει πλήθος σπήλαια, βάραθρα και υπόγειους ποταμούς. Η συστηματική μελέτη των σπηλαίων άρχισε το 1950 με την ίδρυση της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας (ΕΣΕ) από τον Γιάννη Πετρόχειλο. Τις μελέτες της η ΕΣΕ τις καταθέτει στον ΕΟΤ και στην Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας του ΥΠΠΕ που συστήθηκε το 1977.
Αναφέρονται τα σπήλαια που έχουν ήδη αξιοποιηθεί τουριστικά και όσα θα ακολουθήσουν. Περιγράφονται οι πραγματικές συνθήκες διερεύνησης και η απαραίτητη εξάρτηση του σπηλαιολόγου.