Το Περί κτισμάτων του Προκόπιου είναι η κυριότερη πηγή για τις παρεμβάσεις των Βυζαντινών στη φύση: αλλαγές στην κοίτη ποταμών, διάνοιξη σήραγγας στα βουνά, κατασκευές για την υδροδότηση των πόλεων. Στις πόλεις της πρωτοβυζαντινής περιόδου, συγκεκριμένες πολεοδομικές διατάξεις ρύθμιζαν την ανέγερση των κατοικιών, νομοθετημένη ήταν η κρατική μέριμνα για τα υδραγωγεία, τους υπονόμους, την οδοστρωσία και την καθαριότητα των δρόμων. Οι βυζαντινές πόλεις ήταν στενά δεμένες με την αγροτική οικονομία. Τα κείμενα που προορίζονταν για χρήση των οικονομικών υπαλλήλων της εποχής μάς πληροφορούν για τους τύπους των αγροτικών συνοικισμών, τα ημερομίσθια, τις τιμές των προϊόντων, τα προβλήματα των γεωργών. Κινητήρια δύναμη της βυζαντινής αγροτικής οικονομίας ήταν ο θεσμός των παροίκων, ιδιαίτερα για την καλλιέργεια των μεγάλων αγροκτημάτων του θρόνου, της Εκκλησίας, των φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και των μεγάλων γαιοκτημόνων. Από τον φοβερό λιμό του 927-928, που ανάγκασε πολλούς αγρότες να πουλήσουν τη γη τους σε εξευτελιστική τιμή, επωφελήθηκαν οι «δυνατοί». Η πολιτική των Παλαιολόγων αύξησε κι άλλο τη δύναμή τους σε βάρος των μεσαίων ιδιοκτητών.
Τις αντιλήψεις των Βυζαντινών για τον κόσμο εκφράζει η Χριστιανική Τοπογραφία του Κοσμά του Ινδικοπλεύστη. Στην εποχή του Ιουστινιανού οι ψηφοθέτες παρεμβάλλουν στο διάκοσμο του δαπέδου των εκκλησιών κοσμολογικά ή γεωγραφικά θέματα. Σκηνές από την αστική και αγροτική ζωή των Βυζαντινών εμφανίζονται σε ψηφιδωτά, μικρογραφίες χειρογράφων, σε αντικείμενα μικροτεχνίας και σε υφάσματα. Η επίγεια ζωή στην παλαιοχριστιανική τέχνη δηλώνεται με την αλληγορία των μηνών και τις αντίστοιχες αγροτικές δραστηριότητες ενώ στη βυζαντινή τέχνη οι απεικονίσεις των αγροτικών δραστηριοτήτων συνδυάζονται με χωρία της Βίβλου. Σε Ευαγγέλια, Ψαλτήρια και λειτουργικές Ομιλίες εικονίζονται ελεύθεροι επαγγελματίες των πόλεων, όπως συμβολαιογράφος, σιδεράς, πλανόδιος έμπορος, ιστουργοί, συνεργείο οικοδόμων.
Όψεις του αστικού και αγροτικού χώρου στο Βυζάντιο
28 Jun 2011
by vziampaka
- A
- A
- A